Dławica piersiowa, znana również jako angina pectoris, to zespół objawów związanych z niedostatecznym dopływem krwi do mięśnia sercowego. Jest to sygnał alarmowy, że serce nie otrzymuje wystarczającej ilości tlenu, co może prowadzić do poważnych konsekwencji zdrowotnych, w tym zawału serca. Zrozumienie przyczyn, objawów i dostępnych metod leczenia jest kluczowe dla zachowania zdrowia i dobrego samopoczucia.

Czym jest dławica piersiowa i jakie są jej przyczyny?

Dławica piersiowa najczęściej jest wynikiem choroby wieńcowej, czyli zwężenia lub zatkania tętnic wieńcowych, które doprowadzają krew do serca. Główną przyczyną tego zwężenia jest miażdżyca, czyli proces odkładania się blaszek miażdżycowych w ścianach naczyń krwionośnych. Te blaszki mogą stopniowo zwężać światło tętnic, ograniczając przepływ krwi i tlenu do mięśnia sercowego.

Czynniki ryzyka rozwoju choroby wieńcowej i tym samym dławicy piersiowej obejmują:

• Wysokie ciśnienie tętnicze (nadciśnienie): Uszkadza ściany naczyń krwionośnych.
• Wysoki poziom cholesterolu we krwi (hipercholesterolemia): Przyczynia się do tworzenia blaszek miażdżycowych.
• Cukrzyca: Zwiększa ryzyko uszkodzenia naczyń krwionośnych.
• Palenie tytoniu: Uszkadza ściany naczyń i przyspiesza rozwój miażdżycy.
• Otyłość i nadwaga: Zwiększają obciążenie serca i sprzyjają rozwojowi innych czynników ryzyka.
• Brak aktywności fizycznej: Osłabia serce i przyczynia się do wzrostu wagi.
• Stres: Może wpływać na ciśnienie krwi i przyspieszać proces chorobowy.
• Wiek: Ryzyko wzrasta wraz z wiekiem, szczególnie u mężczyzn po 45. roku życia i u kobiet po 55. roku życia.
• Historia rodzinna: Predyspozycje genetyczne odgrywają znaczącą rolę.

Typowe objawy dławicy piersiowej: Jak je rozpoznać?

Najbardziej charakterystycznym objawem dławicy piersiowej jest ból lub dyskomfort w klatce piersiowej. Często opisywany jest jako uczucie ucisku, ściskania, pieczenia lub ciężaru za mostkiem. Ból ten może promieniować do lewego ramienia, szyi, żuchwy, pleców, a nawet do nadbrzusza.

Typowe cechy bólu dławicowego:

• Wywoływany przez wysiłek fizyczny lub stres emocjonalny: Pojawia się zazwyczaj podczas aktywności, która zwiększa zapotrzebowanie serca na tlen, i ustępuje po odpoczynku lub przyjęciu nitrogliceryny.
• Trwa zazwyczaj od kilku do kilkunastu minut: Rzadko trwa dłużej niż 20 minut.
• Towarzyszą mu inne objawy: Mogą to być duszność, poty, nudności, zawroty głowy, zmęczenie.

Warto zaznaczyć, że objawy mogą być różne u różnych osób, a u niektórych pacjentów, zwłaszcza u diabetyków lub osób starszych, mogą występować nietypowe objawy lub nawet bezobjawowa postać choroby. Dlatego ważne jest, aby zwracać uwagę na wszelkie niepokojące sygnały wysyłane przez organizm.

Rodzaje dławicy piersiowej i ich specyfika

Dławicę piersiową można podzielić na kilka rodzajów, w zależności od charakteru bólu i jego związku z aktywnością:

• Dławica stabilna: Jest to najczęstsza postać choroby. Ból pojawia się podczas wysiłku fizycznego lub stresu i ma charakter powtarzalny, o podobnym nasileniu i czasie trwania. Jest on przewidywalny i ustępuje po odpoczynku lub przyjęciu leków.
• Dławica niestabilna: Jest to stan znacznie groźniejszy, wymagający natychmiastowej interwencji medycznej. Ból pojawia się częściej, przy mniejszym wysiłku, a nawet w spoczynku. Może być bardziej intensywny, dłuższy i nie ustępować po odpoczynku. Dławica niestabilna jest często zwiastunem zbliżającego się zawału serca.
• Dławica Printzmetala (naczynioskurczowa): Jest to rzadszy rodzaj dławicy, spowodowany skurczem tętnicy wieńcowej, a nie jej zwężeniem na skutek miażdżycy. Ból może pojawiać się w spoczynku, często w nocy lub nad ranem.

Diagnostyka dławicy piersiowej: Jak lekarz ocenia stan pacjenta?

Rozpoznanie dławicy piersiowej opiera się na dokładnym wywiadzie lekarskim, badaniu fizykalnym oraz szeregu badań dodatkowych. Lekarz pyta o charakter bólu, jego lokalizację, czas trwania, czynniki wywołujące i łagodzące.

Podstawowe badania diagnostyczne obejmują:

• Elektrokardiogram (EKG): Rejestruje aktywność elektryczną serca i może wykazać zmiany wskazujące na niedokrwienie mięśnia sercowego.
• Próba wysiłkowa: Polega na wykonaniu wysiłku fizycznego na bieżni lub rowerze stacjonarnym podczas monitorowania EKG i ciśnienia tętniczego. Pozwala ocenić reakcję serca na wysiłek i wykryć niedokrwienie, które może nie być widoczne w spoczynku.
• Echokardiografia: Badanie ultrasonograficzne serca, które pozwala ocenić jego budowę, funkcję skurczową i rozkurczową oraz wykryć ewentualne uszkodzenia mięśnia sercowego.
• Koronarografia: Jest to badanie inwazyjne, polegające na wprowadzeniu cewnika do tętnic wieńcowych i podaniu kontrastu, co pozwala na dokładne uwidocznienie zwężeń i blokad. Jest to złoty standard w diagnostyce choroby wieńcowej.
• Badania laboratoryjne: Obejmują analizę poziomu cholesterolu, trójglicerydów, glukozy we krwi oraz markerów uszkodzenia mięśnia sercowego (np. troponiny), które mogą pomóc w ocenie ryzyka sercowo-naczyniowego i różnicowaniu z zawałem serca.

Leczenie dławicy piersiowej: Od farmakoterapii po interwencje

Celem leczenia dławicy piersiowej jest złagodzenie objawów, poprawa jakości życia pacjenta oraz zapobieganie rozwojowi powikłań, takich jak zawał serca. Leczenie jest zazwyczaj wielokierunkowe i obejmuje modyfikację stylu życia, farmakoterapię oraz, w niektórych przypadkach, procedury inwazyjne.

Farmakoterapia

Leki stosowane w leczeniu dławicy piersiowej mają na celu zmniejszenie zapotrzebowania serca na tlen lub zwiększenie jego dopływu. Należą do nich:

• Nitrogliceryna: Szybko rozszerza naczynia wieńcowe, przynosząc ulgę w bólu. Stosowana podjęzykowo w tabletkach lub aerozolu.
• Beta-blokery: Zmniejszają częstość akcji serca i ciśnienie tętnicze, redukując obciążenie serca.
• Blokery kanałów wapniowych: Rozszerzają naczynia wieńcowe i zmniejszają obciążenie serca.
• Leki przeciwpłytkowe (np. aspiryna): Zapobiegają tworzeniu się zakrzepów krwi w tętnicach wieńcowych.
• Statyny: Obniżają poziom cholesterolu we krwi, hamując postęp miażdżycy.

Procedury inwazyjne

W przypadkach, gdy farmakoterapia nie przynosi wystarczającej ulgi lub gdy zwężenia tętnic są znaczne, lekarz może zalecić procedury inwazyjne:

• Angioplastyka wieńcowa (PCI): Polega na wprowadzeniu cewnika do zwężonej tętnicy i rozszerzeniu jej za pomocą balonu, często z wszczepieniem stentu (metalowej rurki), który utrzymuje naczynie otwarte.
• Chirurgiczne wszczepienie pomostów aortalno-wieńcowych (CABG): Jest to operacja kardiochirurgiczna, w której tworzy się nowe drogi przepływu krwi do serca, omijając zwężone odcinki tętnic wieńcowych, wykorzystując zdrowe naczynia z innych części ciała.

Profilaktyka i zmiany w stylu życia

Najlepszym sposobem na uniknięcie dławicy piersiowej jest profilaktyka i dbanie o zdrowy styl życia. Obejmuje to:

• Zdrowa dieta: Bogata w warzywa, owoce, pełnoziarniste produkty zbożowe, chude białko i zdrowe tłuszcze. Ograniczenie spożycia nasyconych i trans tłuszczów, soli i cukru.
• Regularna aktywność fizyczna: Co najmniej 150 minut umiarkowanego wysiłku tygodniowo.
• Zaprzestanie palenia tytoniu: Kluczowe dla zdrowia serca.
• Utrzymanie prawidłowej masy ciała: Redukcja nadwagi lub otyłości.
• Kontrola ciśnienia tętniczego, poziomu cholesterolu i glukozy: Regularne badania i stosowanie się do zaleceń lekarza.
• Zarządzanie stresem: Techniki relaksacyjne, medytacja, odpowiednia ilość snu.

Pamiętaj, że dławica piersiowa jest sygnałem, którego nie wolno lekceważyć. Wczesna diagnostyka i odpowiednie leczenie mogą znacząco poprawić jakość życia i zapobiec poważnym konsekwencjom zdrowotnym. W przypadku wystąpienia niepokojących objawów, zawsze skonsultuj się z lekarzem.